Pulsarlar

Pulsar  "kalp gibi atan" anlamına gelmektedir. İngilizcede "kalbin atması" anlamına gelen "pulsate" kelimesinden türetilmiştir. Pulsarlar, içinde bulundukları nebulalarda kalp atışı şeklinde ritmik olarak uzaya radyo dalgaları gönderen nötron yıldızlarıdır.


Bir nötron yıldızı, süpernova patlaması sonucunda parçalanan bir yıldızın kendi içine çökmesiyle oluşur. Nötron yıldızları oldukça yoğun kütleye sahip, çok küçük çaplı, yüksek manyetik alana sahip ve kendi çevresinde inanılmaz hızlarda dönen cisimlerdir. Güneşten sekiz kattan daha büyük kütleye sahip olan yıldızlar supernova patlaması sonucu kendi içine çökerek nötron yıldızlarını oluşturabilir. Nötron yıldızlarının yüzeyleri neredeyse pürüzsüzdür, bunun nedeni çekim kuvvetlerinin inanılmaz derecede yüksek olmasından kaynaklanır. Dünya'da boyları kilometrelerce olan dağlar ve kilometrelerce  derin çukurluk alanlar, bunun olmasını sağlayansa Dünyanın çekim etkisinin çok yüksek olmamasıdır nötron yıldızlarının çekim kuvvetleri çok yüksek olduğu için kütlelerini merkezleri etrafında ççürüzlü alan kalmıyacak derecede toplarlar.

Kendi etrafında çok yüksek hızlarla dönen nötron yıldızı kutuplarından uzaya doğru çok yüksek hızlarda parçacık fırlatır. Belli aralıklarla elektromanyetik ışıma yapan nötron yıldızlarına pulsar adı verilir. Manyetik kutuplardan çıkan bu ışınım(darbe) görüş çizgimizi kestiği sürece pulsar dünyadan gözlemlenebilir. Yani nötron yıldızlarının ışınımı süreklidir ancak bu ışınım dünyadan kesik kesik gözlemlenebildiği için cisim bize periyodik elektromanyateik ışınımlar yayan bir kaynak gibi görünür. Buna deniz feneri etkisi denmektedir. Her nötron yıldızı pulsar olamayabilir.

Bazı pulsarlar kendi etrafında saniyede 1000 devir yapar. 20 km çapındaki bir pulsarın ekvator yüzeyindeki dönüş hızı saniyede 62.800, dakikada 3.768.00, saatte ise 226.000.000 kilometreyi bulmaktadır.
Pulsarlar o kadar yoğundurlar ki bir çay kaşığı kadar kısmının dünyadaki ağırlığı 100 milyon tonu geçbilmektedir.





Pulsar türleri
Yörüngesel Pulsarlar:
Kendi etrafında dönerken zaman içinde dönme enerjisini yitirdiğinden bu adı almıştır kaynaklanmaktadır.
Bu tip pulsarlar dönme enerjilerini tamamen yitirdiklerinde ölürler.
X-ışını Pulsarlar:
Pulsar başka bir gök cismiyle ikili sistem oluşturduğu zaman oluşan gök cizmidir, diğer çift gezegen, yıldız, beyaz cüce ya da başka bir pulsar olabilir.
Çiftlerden birisi ömrünün sonuna doğru yaklaştında dış kabuğu şişmeye ve bu eşten nötron yıldızına madde geçişi başlar.
Madde akışıyla beraber nötron yıldızı kendi etrafında çok hızlı dönmeye başlayarak MSP olarak da adlandırılan atarcayı oluşturur.
Bütün madde pulsara geçip bittiği zaman pulsarın dönme periyodu artmaya başlar.
Enerjisini tüketen pulsarların tamamen durması(ölmesi) milyarlarca yıl sürmektedir.

Magnetarlar:
Işınım kaynağı şiddetli manyetik alanlardan kaynaklanan pulsarlardır. Manyetik alanın belirli bir seviyenin altına düşmesi sonucu ölürler.